Fundacje rodzinne w różnych krajach – gdzie i kiedy się opłaca?

Fundacja rodzinna to coraz popularniejsze narzędzie, które łączy ochronę majątku z planowaniem sukcesji. W Polsce formalnie dostępna od niedawna, w wielu krajach działa z powodzeniem od lat. Ale zanim zdecydujesz się na jej założenie, warto zadać sobie pytanie: czy to rozwiązanie pasuje do Twojej sytuacji – i gdzie naprawdę się opłaca?

Planowanie sukcesji a fundacja rodzinna

Dla właścicieli firm rodzinnych, prywatnych inwestorów i osób z dużym majątkiem, planowanie sukcesji jest czymś więcej niż spisaniem testamentu. To świadome zaprojektowanie przekazania majątku, kontroli i odpowiedzialności kolejnym pokoleniom – w sposób uporządkowany, przewidywalny i bez konfliktów.

W tym kontekście fundacja rodzinna działa jak bezpiecznik. Jej zadaniem nie jest prowadzenie działalności gospodarczej, lecz zarządzanie majątkiem i wypłacanie świadczeń beneficjentom, zgodnie z wolą fundatora. To forma, która pozwala oddzielić własność od zarządzania, uniknąć rozdrobnienia majątku i zabezpieczyć długofalowe interesy rodziny.

Gdzie fundacje rodzinne są popularne i dlaczego?

Państwa takie jak Liechtenstein, Austria, Holandia, Malta, Szwajcaria czy Luksemburg od lat oferują fundacje rodzinne jako legalne i sprawdzone narzędzie sukcesyjne. Ich przewaga nie polega wyłącznie na korzystnych regulacjach podatkowych, ale także na stabilności prawa, poufności, elastyczności i zaufaniu do instytucji.

W Liechtensteinie fundacja rodzinna to instytucja wręcz kulturowa – służy do przekazywania majątku w sposób chroniony przed podziałem, rozwodami, sporami. Na Malcie i w Holandii fundacje umożliwiają planowanie majątku międzypokoleniowego z możliwością angażowania dzieci bez dawania im bezpośredniej własności.

A co z Polską?

Od 2023 roku również w Polsce można zakładać fundacje rodzinne, choć rozwiązanie to dopiero zyskuje na popularności. Wprowadzenie tej instytucji do polskiego prawa to krok w stronę profesjonalizacji sukcesji, ale wciąż istnieją ograniczenia – m.in. w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, obowiązków dokumentacyjnych czy potencjalnych niejasności interpretacyjnych.

Mimo to, dla wielu rodzin przedsiębiorców fundacja założona w Polsce może być optymalnym wyborem, zwłaszcza jeśli większość aktywów i beneficjentów znajduje się w kraju. To także forma pozwalająca uporządkować kwestie związane z sukcesją w firmie rodzinnej, bez konieczności przenoszenia majątku za granicę.

Kiedy fundacja się opłaca?

Nie każdemu i nie zawsze. Fundacja rodzinna to narzędzie, nie cel sam w sobie. Jej założenie opłaca się wtedy, gdy:

– majątek ma istotną wartość,
– beneficjentów jest wielu lub są w różnym wieku,
– firma rodzinna ma przetrwać jako całość,
– sukcesja ma być uregulowana na lata, a nie na miesiące,
– chcesz oddzielić majątek osobisty od firmowego.

W takich sytuacjach fundacja nie tylko upraszcza proces sukcesji, ale daje też stabilność i przewidywalność – coś, czego często brakuje w tradycyjnym modelu spadkobrania.

Podsumowanie: sukcesja to proces, nie dokument

Sukcesja w firmie rodzinnej wymaga planu – i narzędzi, które go wspierają. Fundacja rodzinna może być jednym z nich. Ale zanim ją założysz, warto porównać dostępne jurysdykcje, zrozumieć różnice prawne i wybrać model, który pasuje do Twojej rodziny, firmy i wizji na przyszłość.

Dla jednych wystarczy rozwiązanie lokalne. Dla innych – lepsze będą sprawdzone struktury zagraniczne. W obu przypadkach najważniejsze jest to, by działać z wyprzedzeniem, nie pod presją wydarzeń.

FAQ

Co to fundacja rodzinna?
To instytucja prawna, która zarządza majątkiem i wypłaca świadczenia wskazanym beneficjentom, zgodnie z wolą fundatora.

Czy fundację rodzinną warto zakładać w Polsce?
Tak, jeśli większość majątku i beneficjentów znajduje się w kraju. Polska fundacja rodzinna daje coraz więcej możliwości.

Gdzie najlepiej zakładać fundacje rodzinne?
Popularne i stabilne jurysdykcje to Liechtenstein, Malta, Holandia, Austria i Szwajcaria – oferują dużą elastyczność i ochronę.

Czy fundacja rodzinna to dobre narzędzie sukcesji?
Tak – szczególnie gdy zależy Ci na ciągłości firmy, ochronie majątku i przejrzystym przekazaniu odpowiedzialności kolejnym pokoleniom.